Mức Trưởng Thành Trên Đất Thái (CT26)

Vũ Thạch

Vận mạng chính trị của Thủ tướng Thái, ông Thaksin Shinawatra, xem ra vẫn tiếp tục hẩm hiu trong những ngày qua, thật khác xa với cái thời 2001, khi ông đại diện đảng Người Thái Thương Người Thái, đắc cử vào ghế Thủ Tướng giữa tiếng hoan hô của toàn dân sau mấy năm liền khủng hoảng kinh tế. Và chỉ mới năm ngoái, 2005, ông lại đắc cử với số phiếu dẫn đầu rất vẻ vang. Nhưng không lâu sau đó, gia đình ông quyết định bán hãng điện thoại di động duy nhất của nước Thái, do ông và các con ông làm chủ, cho giới đầu tư Singapore. Quyết định này, tuy không vi phạm luật pháp Thái, nhưng đụng phải làn sóng tức giận mãnh liệt của dân Thái. Nhiều người cho rằng ông Thaksin đã bán đứng một phần nền an ninh quốc gia cho ngoại nhân.

Nay sự phẫn nộ của dân chúng đang lan từ gia đình ông Thaksin sang đảng Thái Thương Thái do ông lãnh đạo. Vào giữa tháng 6 năm 2006 Ủy Ban Bầu Cử Quốc Gia chính thức truy tố trước toà Bảo Hiến một số vi phạm luật lệ của đảng Thái Thương Thái trong cuộc bầu cử vào tháng 4 năm 2006 vừa qua, mà nặng nhất là tội danh thuê mướn các đảng nhỏ ra tranh cử lấy lệ tại một số vùng để tránh qui định phải được một số phiếu tối thiểu nếu chỉ có một đảng tranh cử.

Tòa Bảo Hiến đã chính thức nhận xử vụ kiện này. Nếu Tòa xác nhận các tội danh kể trên là đúng, đảng Thái Thương Thái sẽ bị giải thể toàn bộ và vĩnh viễn. Các lãnh tụ đảng này, kể cả ông Thaksin, sẽ bị cấm đảm nhận bất kỳ chức vụ chính quyền nào trong 5 năm. Đây là hình phạt rất nặng đối với cả tổ chức lẫn các nhân sự liên hệ.

Nhưng nếu nhìn từ góc độ cơ cấu dân chủ thì đây quả là chỉ dấu của một bước tiến vô cùng lớn lao cho nền hiến pháp chỉ mới ra đời vào năm 1996 trên đất Thái. Để có một tòa án dám xét xử đảng đang nắm quyền và vị thủ tướng đương nhiệm, cơ cấu chính quyền Thái đã thực sự đạt đến lằn mức tam quyền phân lập; với 3 ngành hành pháp, lập pháp, tư pháp thực sự kiểm soát lẫn nhau. Để có một Ủy Ban Bầu Cử dám vạch ra những sai trái của đảng cầm quyền, người dân Thái đã thực sự tin tưởng và không cho phép một ai được đứng trên pháp luật; và các định chế phi chính phủ trong xã hội đã rất trưởng thành trong việc kiểm soát hoạt động và hiệu năng của chính quyền.

Mức thành công này của dân tộc Thái lại càng lớn lao nếu nhìn lại lịch sử đất nước này dưới các gót chân quân phiệt trước năm 1996. Suốt từ sau thế chiến 2, cứ hễ quân đội không vừa ý là lại có đảo chánh, lại có một ông tướng ra nắm quyền. Sau một thời gian ngắn gặp phải sự phản đối và bất hợp tác của người dân, chính phủ quân phiệt ấy lại được thay thế bằng một chính phủ dân sự. Chu kỳ thay đổi thể chế này được lập lại năm 1963, 1969, 1971, 1978, 1991, 1992, và mãi đến năm 1995, dân tộc Thái mới thuyết phục được tất cả mọi thành phần xã hội về qui luật: không một chế độ nào có thể tồn tại nếu không được sự dung dưỡng của người dân. Ngay cả những chế độ độc tài, dù có thế lực to lớn hay tàn ác đến đâu, đều sẽ xụp đổ nếu người dân rút lại sự hợp tác của họ.

Một điểm quan trọng khác, so với những hình thức xuống đường bằng bom xăng và gậy gộc của thời 60, 70, quả thật dân tộc Thái đã tiến một bước dài trong kỹ thuật đấu tranh quần chúng, qua việc thiết lập và tận dụng các định chế độc lập trong xã hội, để vừa không đổ máu vừa nâng mức hữu hiệu lên gấp nhiều lần.

Tại vùng đất hình chữ S không xa Thái Lan là bao, người ta thấy cơ cấu xã hội Việt Nam không những không tiến tới mà còn chạy ngược giòng thời gian theo "kim chỉ Bắc", chạy băng qua cả những năm Pháp thuộc, về mãi tận thời phong kiến của thế kỷ trước để nhất định ôm lấy mô hình cai trị "Chính Quyền là Cha Mẹ", một mô hình tặng không cho những kẻ cầm quyền tính đương nhiên và vĩnh viễn, và dĩ nhiên không chấp nhận bất kỳ hình thức khác biệt ý kiến hay cả gan xúc phạm nào từ thành phần dân chúng mà họ chỉ xem là con cái...

So sánh 2 mức độ và cơ cấu cai trị xã hội, quả thật dân tộc Thái Lan đang có khoảng cách dẫn trước hàng thế kỷ so với dân tộc Việt Nam. Trong lúc người dân Thái lao nhanh về phía trước, phát triển mọi mặt xã hội theo hướng tiến bộ của nhân loại suốt mấy thập niên qua, thì cả nước Việt Nam chúng ta, suốt 30 năm liền dưới bàn tay cai trị của đảng CSVN, ra sức chạy ngược giòng tiến hóa, và đến nay vẫn nhất định không quay đầu nhìn lại.